Tổng Quan Về Dự Án zkSync

Tổng về dự án zkSync: các vòng gọi vốn (backer) của zkSync, tổng số tiền của zkSync gọi vốn được. Cách bridge eth sang zkSync Lite và zkSync Era.

1. zkSync là gì?

zkSync là một giao thức không cần tin cậy để thanh toán chi phí thấp có thể mở rộng trên Ethereum, được hỗ trợ bởi công nghệ zkRollup. Nó sử dụng bằng chứng không có kiến thức và tính sẵn có của dữ liệu trên chuỗi để giữ tiền của người dùng an toàn như thể họ chưa bao giờ rời khỏi mạng chính.

Mặc dù bảo mật là ưu tiên hàng đầu của zkSync nhưng trải nghiệm của người dùng và nhà phát triển là trọng tâm trong thiết kế zkSync. Họ không ngừng tìm kiếm những cải tiến nhằm loại bỏ những trở ngại và sự phức tạp để biến zkSync trở thành nền tảng thú vị nhất, cho cả người dùng cuối và nhà xây dựng.

2. Đội ngũ phát triển dự án zkSync

Dự án zkSync được phát triển bởi đội ngũ Matter Lab, một công ty có trụ sở tại Berlin, với phần lớn thành viên đội là người sống tại châu Âu. Công ty này có nhiều thành viên ẩn danh, chỉ có đồng sáng lập như Alex Gluchowski và Alexandr Vlasov được công khai để đại diện cho công ty.

Alex Gluchowski là một kĩ sư phần mềm với kinh nghiệm 19 năm, ông đã làm CTO cho một số công ty công nghệ, trong đó có một công ty chuyên về Ethereum R&D trước khi bắt đầu dồn tâm huyết cho zkSync.

3. Nhà đầu tư và đối tác của zkSync

ZkSync đã nhận được tổng cộng hơn 458 triệu USD thông qua các vòng gọi vốn:

Seed round (T9/2019): 2 triệu USD từ HASHED, Dekrypt Capital, Placeholder, Dragonfly
Series A (T3/2021): 6 triệu USD từ Binance, Coinbase Ventures, Balancer, Aave, Curve...
Series B (T11/2021): 50 triệu USD từ a16z, Blockchain.com, Crypto.com, Bybit, Consensys, OKEx, Covalent...
Tháng 1/2022: Matter Labs đã được thông qua khoản đầu tư trị giá $200M từ BitDAO để xây dựng hệ sinh thái zkSync.
Series C (T11/2022): 200 triệu USD dẫn đầu bởi Blockchain Capital và Dragonfly, cùng với các nhà đầu tư khác như Light Speed Venture Partners, Variant, A16z.

zkSync có khá nhiều đối tác ở nhiều mảng khác nhau như: Bybit, Huobi, Binance, Coinbase, Curve, 1inch, Hop Protocol, Aave, Chainlink, Arkn, Gitcoin, Unstoppable Domain…

4. Roadmap của zkSync

Hành trình phát triển của ZkSync được bắt đầu vào mùa hè 2020. Trước đó Matter Labs, công ty đứng đằng sau ZkSync, đã bắt tay vào việc nghiên cứu Layer 2 về Zero Knowledge Proofs trong năm 2019.

Tháng 12/2019: Master Labs lần đầu giới thiệu zkSync đến cộng đồng với tầm nhìn phát triển Zk-Rollup trên Ethereum.
Tháng 6/2020: zkSync v1 (zkSync Lite) chính thức đi vào mainnet.
Tháng 5/2021: zkSync ra mắt bản nâng cấp (v1.x) với có chức năng NFT và swap.
Tháng 6/2021: Giới thiệu zkSync 2.0 với tầm nhìn tiến tới zkEVM.
Tháng 2/2022: zkSync 2.0 Testnet.
Tháng 2/2023: Matter Labs thông báo đổi tên zkSync 2.0 thành zkSync Era.
Tháng 3/2023: ZkSync Era chính thức khởi động mạng chính thức và chào đón người dùng.

5. Token của zkSync

Token của zkSync chưa được phát hành. Tuy nhiên, Matter Labs đã tiết lộ sẽ phát hành token vào năm 2024. Vì vậy, năm 2023 là một cơ hội để mọi người trải nghiệm hệ sinh thái của zkSync Era, đồng thời có cơ hội nhận được airdrop.

6. zkSync Lite

zkSync Lite là giải pháp mở rộng zkRollup trên Ethereum không giám sát (non-custodial) với giả định không tin cậy xây dựng trên nền tảng SNARK. Nó được sử dụng riêng cho các mục đích đơn giản. Điểm yếu của zkSync Lite là nó thiếu hỗ trợ cho zkEVM và không thể xử lý hợp đồng thông minh phức tạp. Vì vậy rất ít dApp sử dụng phiên bản này.

zkSync Lite sử dụng ví web tại: https://lite.zksync.io/ kết nối thông qua ví Metamask hoặc Wallet Connect mạng ETH mainnet và tốn phí kích hoạt ví.

Để bridge ETH từ mainnet sang ETH zksync Lite, ta chọn "Top up" ở giao diện ví, sau đó ở mục "Bridge", chọn zkSync (cầu chính chủ) hoặc LayerSwap/ZigZag (cầu bên thứ 3) và tiến hành các bước tiếp theo.

Để rút ETH từ zkSync Lite trở lại ETH mainnet thì chọn "Transfer" ở giao diện ví, sau đó chọn "Transfer to Ethereum" và thực hiện các bước tiếp theo. Cần chờ vài giờ, ETH mới về.

7. zkSync Era

zkSync Era là một bản zk-Rollup không cần tin cậy (trustless), được xây dựng trên nền tảng SNARK, sử dụng bằng chứng hợp lệ để cung cấp khả năng mở rộng với chi phí giao dịch thấp trên Ethereum. Tất cả tài sản được lưu trữ trong một hợp đồng thông minh duy nhất trên chuỗi chính (on-chain), trong khi tính toán và lưu trữ dữ liệu được thực hiện ngoài chuỗi (off-chain).

zkSync Era nổi bật với các đặc điểm sau:

Bảo mật cao
API Web3 tiêu chuẩn.
Tương thích EVM và smart contract Ethereum
Có các tính năng mới như account abstraction và meta-transactions…

zkSync Era được tạo ra để trông giống như Ethereum, nhưng với mức phí thấp hơn. Cũng giống như trên Ethereum, các hợp đồng thông minh được viết bằng Solidity/Vyper và có cách sử dụng như các chuỗi tương thích với EVM khác.

zkPorter là một phần trong kiến trúc zkSync Era, được Matter Labs phát triển. Mục tiêu của zkPorter là cung cấp một giải pháp mở rộng quy mô mới cho Ethereum, làm tăng khả năng xử lý giao dịch lên đáng kể so với các giải pháp hiện tại.

zkPorter đang đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển trong tương lai của zkSync với những ưu điểm sẵn có, zkPorter cho phép lưu trữ dữ liệu giao dịch ngoài chuỗi (off-chain) để giảm chi phí giao dịch mà vẫn đảm bảo an toàn thông qua hệ thống bảo mật dựa trên PoS của những "staker" token zkSync. Những đặc điểm và ưu điểm chính của zkPorter bao gồm:

Lớp khả dụng dữ liệu (Data availability layer): Trong zkPorter, dữ liệu của giao dịch không cần phải được lưu trữ hoàn toàn trên blockchain chính (on-chain). Thay vào đó, zkPorter lưu giữ một phần dữ liệu off-chain và chỉ lưu trữ những thông tin cần thiết trên chuỗi chính để cho phép tái tạo lại trạng thái nếu cần.
Mô hình bảo mật: Bằng cách sử dụng zero-knowledge proofs, zkPorter đảm bảo tính toàn vẹn của giao dịch mà không cần tiết lộ tất cả dữ liệu giao dịch. Điều này tạo ra một mô hình bảo mật tốt hơn, nơi bảo mật vẫn được duy trì nhưng với chi phí thấp hơn và tốc độ cao hơn.
Khả năng mở rộng: Nhờ vào việc giảm bớt số lượng dữ liệu cần phải được xác minh on-chain, zkPorter cho phép mạng lưới xử lý số lượng giao dịch lớn hơn nhiều so với các giải pháp Layer 2 khác, đặt ra mục tiêu đạt tới hàng nghìn hoặc thậm chí hàng chục nghìn giao dịch mỗi giây.
Trải nghiệm người dùng: Cải thiện trải nghiệm người dùng bằng cách giảm đáng kể thời gian và chi phí cho giao dịch, đồng thời vẫn giữ được mức độ bảo mật cao.

zkPorter dự kiến ra mắt trong Q4/2023 - Q1/2024, mang đến khả năng xử lý cho zkSync Era lên đến 20.000 TPS. Hơn nữa, việc zkPorter được ra mắt cũng sẽ cần token để tham gia bảo mật cho mạng lưới. Điều này củng cố hơn về việc token của zkSync sẽ sớm ra mắt khi zkPorter đươc khởi chạy.

Để bridge ETH mainnet sang ETH trên zkSync Era, truy cập: https://portal.zksync.io/bridge/ và thực hiện các bước trong tiến trình.